97 quốc gia tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu đã thông qua Hiệp ước khí hậu Glasgow
Hội
nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi
khí hậu (COP26) đã bế mạc tại Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh), với việc tái
khẳng định duy trì mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1,5 độ
C theo Hiệp định Paris.
Mục tiêu này đòi hỏi phải
cắt giảm lớn lượng khí thải CO2 một cách nhanh chóng và bền vững, bao gồm giảm
45% lượng phát thải CO2 vào năm 2030 so với mức năm 2010 và về 0 vào khoảng
giữa thế kỷ, cũng như giảm sâu phát thải các khí nhà kính khác.
Hiệp ước bao gồm một nội
dung quan trọng, kêu gọi việc “giảm dần điện
than không sử dụng công nghệ thu giữ carbon và trợ cấp nhiên liệu hóa thạch
không hiệu quả", đồng thời thừa nhận "sự cần thiết phải hỗ trợ để
hướng tới một quá trình chuyển đổi công bằng”. Đây là được xem là bước ngoặt
lớn bởi lần đầu tiên nhiên liệu hóa thạch được đề cập tại một thỏa thuận của
Hội nghị thượng đỉnh khí hậu LHQ.
Hiệp ước yêu cầu các quốc
gia vào cuối năm 2022 phải "xem xét lại và củng cố" các mục tiêu cắt
giảm khí thải năm 2030, “có tính đến các hoàn cảnh quốc gia khác nhau", để
thực hiện mục tiêu hạn chế gia tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức "dưới 2
độ C" hoặc 1,5 độ C theo Hiệp định Paris. Đây là một bước tiến bởi theo
các thỏa thuận khí hậu trước đây của LHQ, các quốc gia được yêu cầu đệ trình
các kế hoạch này, còn gọi là đóng góp quốc gia tự quyết (NDC), 5 năm một lần.
Hiệp ước nhấn mạnh sự cần
thiết phải huy động tài trợ khí hậu từ mọi nguồn để đạt mức cần thiết nhằm hiện
thực hóa các mục tiêu của Hiệp định Paris, bao gồm việc tăng đáng kể hỗ trợ cho
các nước đang phát triển, vượt quá 100 tỷ USD mỗi năm; đồng thời thúc giục các
nước phát triển khẩn trương hoàn thành mục tiêu 100 tỷ USD đã cam kết cũng như
mục tiêu đến năm 2025, và nhấn mạnh tầm quan trọng của tính minh bạch trong
việc thực hiện cam kết của các nước này.
Hiệp ước cũng thúc giục
các nước phát triển đến năm 2025 tăng ít nhất gấp đôi tài trợ thích ứng với
biến đổi khí hậu cho các nước đang phát triển so với mức năm 2019. Trong khi
các nước phát triển chịu trách nhiệm đối với phần lớn khí thải nhà kính, các
nước đang phát triển lại chịu những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu.
Tổn thất và thiệt hại -
một vấn đề quan trọng đối với các nước đang phát triển - đã được đưa vào Hiệp
ước, với việc kêu gọi các nước phát triển và các tổ chức khác hỗ trợ nhiều hơn
các quốc gia dễ bị tổn thương để ứng phó với những tác động nghiêm trọng của
biến đổi khí hậu và giải quyết những thiệt hại do các hiện tượng thời tiết cực
đoan và nước biển dâng.
Hiệp ước khẳng định tính
cấp thiết của việc mở rộng quy mô hành động và hỗ trợ, nếu phù hợp, bao gồm tài
trợ, chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực, để thực hiện các phương pháp
tiếp cận nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và giải quyết tổn thất và thiệt hại liên
quan đến các tác động bất lợi của biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển
đặc biệt dễ bị tổn thương bởi những tác động này.
“Kỷ nguyên của
than đá đang kết thúc”
Chủ tịch COP26 Alok Sharma
cho biết thỏa thuận đã đặt trọng tâm "chưa từng có" vào tổn thất và
thiệt hại theo nguyên tắc các nước giàu, vốn chịu trách nhiệm chính về sự nóng
lên toàn cầu, nên bồi thường cho những nước nghèo do tác động của biến đổi khí
hậu. Ông cũng cho hay Hiệp ước dù “không hoàn hảo” nhưng cho thấy “sự đồng
thuận và ủng hộ”.
Các nhà quan sát đánh giá
Hiệp ước khí hậu Glasgow là một chiến thắng với việc lần đầu tiên một thỏa
thuận của LHQ đã đề cập rõ ràng tới than đá, nhiên liệu hóa thạch gây phát thải
khí nhà kính lớn nhất.
Trong 14 ngày diễn ra Hội
nghị, các nước tham dự đã đưa ra một loạt các cam kết quan trọng, trong đó nổi
bật là hơn 100 quốc gia cam kết chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030, gồm Brazil,
quê hương của rừng nhiệt đới Amazon. Gần 100 nước cũng cam kết đến năm 2030 sẽ
cắt giảm 30% lượng phát thải khí metan, được xem là một trong những cách tốt
nhất để giảm nhanh sự nóng lên toàn cầu.
Ngoài ra, đã có 40 quốc
gia, bao gồm Việt Nam, cam kết loại bỏ điện than - chiếm khoảng 37% tổng điện năng trên thế giới trong
năm 2019 - và là nhiên liệu đóng góp lớn nhất vào biến đổi khí hậu. Một liên
minh mới các quốc gia cam kết đặt ra thời hạn chấm dứt sử dụng dầu mỏ và khí
đốt đồng thời ngừng cấp giấy phép thăm dò mới cũng được ra mắt tại COP26.COP26
cũng chứng kiến cam kết của 450 tổ chức tài chính, quản lý tổng số tài sản trị
giá 130 nghìn tỷ USD, tương đương 40% tài sản tư nhân toàn cầu, trong việc sử
dụng vốn đầu tư hỗ trợ công nghệ sạch như năng lượng tái tạo và loại bỏ tài trợ
cho các ngành công nghiệp sử dụng nhiên liệu hóa thạch.